ترانس جریان چیست؟

همانطور که می‌دانیم دستگاههای اندازه گیری جریان به صورت سری در مدار قرار می‌گیرند. در جریانهای پایین جهت اندازه گیری جریان، آمپرمتر به طور مستقیم در مدار قرار می‌گیرد.

این آمپرمتر‌ها در سطح ولتاژ پایین (Low Voltage) و جریان‌های کم، کاربرد مستقیم دارند؛ و در ولتاژ‌ها و جریان‌های بالا قابل استفاده نمی‌باشند؛ لذا توسط ترانسفورماتورهای اندازه گیری، سطح ولتاژ و جریان را تا اندازه‌ای کاهش می‌دهند که بتوان از دستگاه‌های اندازه گیری برای خواندن جریان یا ولتاژ استفاده نمود.

در اینجا فقط ترانس جریان (CT) مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تعریف: ترانس جریان، نوعی از ترانس است که اولیه آن از یک یا چند حلقه تشکیل شده و ثانویه آن به گونه‌ای طراحی می‌شود که جریان سیستم قدرت را به مقداری مناسب جهت استفاده در دستگاه‌های اندازه گیری و حفاظتی تبدیل کرده، ضمن اینکه سیستم اندازه گیری یا حفاظتی را از سیستم قدرت ایزوله کند.

مقدار جریان خروجی )ثانویه( CT مطابق استاندارد IEC ۱۸۵ )سال ۱۹۶۶( ۱، ۲ و ۵ آمپر می‌باشد. البته ۱ و ۵ آمپر متداول‌تر است. مقدار جریان ورودی )اولیه( ۱۰، ۱۲. ۵، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۴۰، ۵۰، ۶۰ و ۷۵ آمپر و مضارب ۱۰ مقادیر ذکر شده است.

در سطح ولتاژهای بالا بهتر است از CT-هایی با ثانویه ۵ آمپر استفاده گردد تا میزان ولتاژ القایی در ثانویه در مواقع OC )مدار باز( کمتر شود و به CT، مدارات، دستگاه‌ها و شخص آسیب کمتری وارد شود.

ترانس جریان بسته به نیاز می‌تواند بیش از یک هسته ثانویه داشته باشد.  این ثانویه‌ها برای استفاده در دستگاه‌های اندازه گیری یا حفاظتی بکار می‌روند. شکل ۲ شمای ساده‌ای از یک ترانس جریان را نشان می‌دهد.

شکل ۲

شکل 3

نکته بسیار مهم: هیچوقت ترمینالهای ثانویه یک CT را باز باقی نگذارید و ترمینالهای بدون استفاده را اتصال کوتاه کنید؛ و همچنین در هنگام تعمیر دستگاه وصل شده به ثانویه لازم است قبل از بیرون آوردن آن، ابتدا ثانویه را اتصال کرد؛ و پس از جایگذاری مجدد، اتصال کوتاه را برداشت. این نکته را در تمامی مواقع به خاطر داشته باشید. اما دلیل این امر چیست؟

همانطور که می‌دانیم در ترانسفورماتورها، جریان اولیه تابعی از جریان ثانویه است. یعنی به نسبت باری که به ثانویه ترانس متصل است جریانی از ثانویه عبور کرده و با توجه به نسبت تبدیل ترانس، به همان نسبت جریانی از اولیه نیز خواهد گذشت.

یعنی اگر از جریانهای نشتی و بی باری و ... صرف نظر کرده و ترانس را ایده ال در نظر بگیریم، زمانی که باری به ثانویه وصل نیست، از اولیه نیز جریانی عبور نخواهد کرد.

لازم است که ترمینالهای یک CT با پلاریته صحیح بسته شوند. زیرا در صورت وصل CT با پلاریته اشتباه در CT-های اندازه گیر به وجود آمدن خطا در اندازه گیری و در CT-های حفاظتی بوجود آمدن سیگنالهای نا منظم را خواهیم داشت.